DÎWANA
SERDORA JIYANÊ
RONAHIYA ŞOREŞÊ
Buhar hate ronahî ye
Çiyan, deşt tev xemiliye
Şoreşa me kemiliye
Werin îro cejna me ye
Bi sînor in bi al in em
Azadiye bêxem in em
Çekên me jî şûr û qelem
Werin îro cejna me ye
Porreşa min porsora min
Azadî hate dora min
Welat welat serdora min
Werin îro cejna me ye
Nalîn nema qêrîn nema
Hevalino nexin xema
Ew şeva reş li şûn me ma
Werin îro cejna me ye
Ew dil û evîna me ye
Ew hiş û hunera me ye
Xezin û hebûna me ye
Werin îro cejna me ye
Derman bûne hemû birîn
Newroza me gelek şêrîn
Xebat j me re îman û dîn
Werin îro cejna m e ye
Bedirxano kurê welêt
Bes e neyar xwîna me mêt
Bazde di ser sûra û şêt
Werin îro cejna me ye
1987
Ey kurd ji xew rabe
Bi dostanî bi biratî
Li dor Dicle û Firat î
Roj û heyva kurd hilhatî
Werin sekin dijmin çikir
Ji rojhilat heya behrê
Dûzan dabû me vê dehrê
Me çi zanî dest me here?
Werin sekin dijmin çikir
Ev eşîr, ev axa û beg
Ji hev kirin em yek bi yek
Ne pê ma ne rêhber, serek
Werin sekin dijmin çikir
Şêx û melan bi derewîn
Seyd û mîran bi zulm û kîn
Ji milet re mirin danîn
Werin sekin dijmin çikir
Ax bêbidar, bîr bê av man
Agir berdan ça û çeman
Ji nêz mirin cotkar, şivan
Werin sekin dijmin Çikir
Bese ey Kurd ji xew rabe
Bi çav girtî rê qut nabe
Zewq û sefa giş serab e
Werin sekin dijmin çikir
Bedirxano nûr belav ke
Vî miletî ji xew rake
Paşa û mîr ax û xak e
Werin sekin dijmin çikir
1975
NEWROZA KURDAN (ASIYA)
Newroz hate wek xilat e
Heyv û roja me welat e
Ji bona wî şadîmanî
Dikin kal û nûciwanî
Newroz hate ronahî ye
Di nav rojan de şahî ye
Ça bilind in bi ala me
Dibêje tim ez bala me
Newroz hate mîna Ferêt
Xort agir in keçên me pêt
Sîng bi îman dil azadî
Newroz anî gelek şadî
Wer kom bibin li dor welêt
Bes e dijmin xwîna me mêt
Ser buharê deşt û seyran
Newroz hatî ji bo Kurdan
Dest bidin hev tev jin û mêr
Karker cotkar, piling û şêr
Ji bo yekbûn ji bo zanîn
Xebatkaran newroz anîn
Tev de yek in Lûr û Kurmanc
Xebat ji me re bû armanc
Adara me ya bi dar e
Ne pir germ e ne jî sar e
Ça xemilîn kulîlk pir in
Pêmpilûk lê firefir in
Newroza me pir şêrîn e
Dijmin pir in lê xem nîn e
Li hember wana yekbûn e
Ronahî ye, reşî çûne
Keçê were dest bi min de
Bi dilpakî mestan min de
Newroz hatî azadi ye
Çi File çi Êzîdiye
Ala me ne kesk û sor bû
Derfêşa Kawa bû mor bû
Li dor Zahak gelek ar bû
Zahakê dijmin xwînxwar bû
Lê îro pir Zahak hene
Zanibin Kurd ne tenê ne
Ji Koba ta bi Vêtnamê
Hevalên me can bi can e
Newroz hate bi şîn girîn
Zanayên Kurd pir êsîrîn
Xelaskirina êsîran
Dibe bi yekbûna Kurdan
Werin pîroz bikin newroz
Bêbelavbûn kombûne doz
Bedirxano rabe ser xwe
Welat însan e ne ax e
22 7 1973 HELEB
GOTE Û MIN GOT
Sergerdan ,perîşan bûm ez
Pir bi nav û nîşan bûm ez
Kulîlka nav rezan bûm ez
Sitûxar û xizan bûm ez
Pêlan dan ser pêlan hilda
Bar giran bû li ser mil da
Birîna min hebû dil da
Sitûxar û xizan bûm ez
Min berda çiya, deşt û gund
Dil paqij û serî bilind
Nav dinê wek feqîrê Hind
Sitûxar û xizan bûm ez
Min dît germ û serma cîhan
Dil evîn bûm wek behra Wan
Xwedî qesr û mal, cah û xan
Sitûxar û xizan bûm ez
Aramgeha xort, dengbêja
Serdarên navdeng û hêja
Ez wek kewê di nav heja
Sitûxar û xizan bûm ez
Di nav xoban roj û hêv im
Belê xwînxwar im wek dêw im
Dil bi qehr im, jehr û lêv im
Sitûxar û xizan bûm ez
Welatê min asîman e
Sêrek rind im bêgûman e
Şehîdên me li şûn mane
Sitûxar û xizan bûm ez
Bedir im ez, Bedirxano
Çayê bilind ser dûmano
Bêdîn û şans agir cano
Sitûxar û xizan bûm ez
1984
SILAV LI WELATÊ MIN
Deşt û çiyan û zozan
Çîçek û gulên baxan
Şêrîntirin ji her can
Silav li welatê min
Rez û çiya û kanî
Gund û bajar û xanî
Bilbilên xweş zimanî
Silav li welatê min
Keç û xortên pir çeleng
Tim bi awaz û bi deng
Ala te ya rengareng
Silav li welatê min
Gulên kesk û sor û zer
Li her derê ditên der
Li ser newal û bêder
Silav li welatê min
Şehîdên bûne gorî
Bi xwîna xwe ya sorî
Tev gundiyên birîn kûr
Silav li welatê min
Ji bîr nakim xweşiya te
Jin, mêr û pêşmergên te
Bûn birîndar ji bo te
Silav li welatê min
1981
CIGAREYA PAŞÎN
Ka welatê Mem û zînê
Ka kulîlkên bidin bînê
Tu xweştir î li vê jînê
Dermanê dil û evînê
Pêlan da ser pêlan hilda
Te dil da min, min jî dil da
Bi maçan te çavêm kil da
Dermanê dil û evînê
Ez Cebelî tu Binefşî
Ez xemgîn im tu rûgeşî
Serê min da nema heşî
Dermanê dil û evînê
Bi girî, şîn çû umrê min
Tu çima bû dijminê min
Ne keçên min, ne kurên min
Dermanê dil û evînê
Gava paşîn bêcigare
Qesr û qonax bûn mixare
Kêndira min tim li dar e
Dermanê dil û evînê
Derdê min û dermanê min
Goşt û nan e fermana min
Dil bi êş e tev canê min
Dermanê dil û evînê
Bedirxano dilbirîno
Gelek baqil hem jî dîno
Bêmal, bi milk û bi kîno
Dermanê dil û evînê
Bextê te qet ti car nîn e
1972
HESRETKÊŞ IM
Barê giran li ser mil da
Birîndar im tim ji dil da
Pêlan da ser pêlan hilda
Bi xizanî evîndar im
Dilo jaro ma tu dînî
Roj hilatî tu nabînî
Tu mizgînê çima nînî
Tu nizanî birîndar im
Ev êvar e li Efrîn î
Tu sitêrkan qet nabînî
Nizam xêre girî şîn î
Meger dîsa evîndar im
Hesretkêşê bejna te me
Geh tune me geh jî he me
Dil ne geş e tim bi xem e
Dîtina te gûmandar im
Bedirxano neke zarî
Tu ne tenê evîndarî
Ji nêzîk ve gul dibarî
Ji wê rindê hêvîdar im
3 6 1994
WERIN KOM BIBIN LI DOR MIN
Ez aşiqê welêt di nav xwînê de rengîn im
Rojhilata xortan im pir qenc û dilbirîn im
Dilê Siyamend şûrê Lahor dest bi zêrîn im
Lê îro di nav ar da hêstiran dibarînim
Dil bi eşq im wek buhar
Wek piling bûm pêş neyar
Gerden almaz bûm ji bost û pir heval bûn buhar
Ji zarokên bêkeser re bûm senc mal û dîwar
Ji xortên kurd ên pak re ez dibûm qûç û zinar
Şêrekî dev bi xwîn im hember dijmin û neyar
Dil bi eşq im wek buhar
Wek piling bûm pêş neyar
Rojhilata xorta me deşta Camyê qêrînim
Ava bîra Bogrîkê ji Xusro re şêrîn im
Sêvek sor im ser dêman dilreş im pir bi kîn im
Zivistanek bêberf im lê ji te re evîn im
Dil bi eşq im wek buhar
Wek piling bûm pêş neyar
Hezar salî û vir de ez armanca Kurda me
Hinek ketin pê pera dûr ketin ez berdame
Hinan ez dam bin lingan hinan jî ez hilda me
Ser çiyan û ezmana ji boyî wê winda me
Dil bi eşq im wek buhar
Wek piling bûm pêş neyar
Xorto wer min nas bike serê min pir bilind e
Guh nede van neyaran, ka destê xwe bi min de
Nebêje ew jar bêpere dilê min pak û rind e
Carek netirse ji min dilê min nabe dude
Dil bi eşq im wek buhar
Wek piling bûm pêş neyar
Kurdo tu rabe ser xwe ev dem dema xebatê
Wek piling û şêran kom bike dor xwe civatê
Çav nûr û dil polat be mîna gurê sibatê
Rawestiyan nede xwe heya roja felatê
Dil bi eşq im wek buhar
Wek piling bûm pêş neyar
Rojhilat im azad im bi sûnd û soz û peyman
Nave min Asya Leyla sereka rinda cîhan
Gîvara Ciyab û giş piling û şêrên şeran
Li ser riya şoreşê bo rizgariya insan
Dil bi eşq im wek buhar
Wek piling bûm pêş neyar
Rojhilata welat im ez delala Kurda me
Xulexula çema me heyv û roja sala me
Çav bi nûr û zîvî me kesk û sora ala me
Tu pirs neke navê min ez pir derd û bela me
Dil bi eşq im wek buhar
Wek piling bûm pêş neyar
1982
GOTIN
Min tarîxa Kurd pir xwendî
Ez im Nûrî ez im Qadî
Bi rûyê geş bi dilşadî
Ez im rêhberê azadî
Ji Ferêt de heya Aras
Çemê Mirad, armanc Markês
Mêrê Mûşê Kurdên pak kes
Ez im rêhberê azadî
Deşta Camyê heya Zaxo
Ji Yêrîvan tew li nev xo?
Li yekbûna ciwan Şêxo
Ez im rêhberê azadî
Ger şêrîn im bi deng û nav
Balgî ji per nivîn xoşnav
Eyşeşana bi deng û nav
Ez im rêhberê azadî
Ez newroz im li dem buhar
Welat bend im tev xebatkar
Paqij dil im hem nivîskar
Ez im rêhberê azadî
Porzêrîn im porşev im ez
Vêtnamî, Kobî û Melez
Dostên me ne ew na hergez
Ez im rêhberê azadî
Bedirxano kurê Asya
Çi Efrîn e çi Amasya?
ne zêr ne zîv ne almasa
Ez im rêhberê azadî
1977
DIYARIYA XEYIDANDINÊ
Buhar hat çiya xemilîn
Kulîk vebûn giştek bi bîn
Kesk û sor in hem jî zerîn
Lê nizanim çima nehat
Hevalino werin vira
Em pay vekin derd û kula
Em pirs bikin ji bilbila
Bejin şêrîn çima nehat
Êvar daket ro çû ava
Zarok kom bûn li dor bava
Jehr û ziqûm li ser lêva
Ji boyî wî çima nehat
Şaêrek bû, pir melûl bû
Cefakêş bû pir bi sal bû
Bi qehr û xenc û delal bû
Min nizanî çima nehat
Bêdê û bav bêkes bû ew
Bi deng û nav pir kes bû ew
Bi roj bi şev nedikir xew
Tim dibêjim çima nehat
Bi min re got: ger dixwazî
Min bibînî bike gazî
Welato law bê awazî
Wê ez kuştim çima nehat
Bedirxano pir xeyalo
Ji xew rabe nebe lalo
Tu bêkesî bêhevalo
Tu nizanî bo çi nehat
22 7 1974
GOTINEK
Bi rastî tu Zîna zîndan î
Meger tu Xeca maman î
Ava jînê qut kir ji min
Tu kêfrevîna dilan î
Ji rojhilat heya bakur
Tu ne mî yî belê tim gur
Tu fersendan qet bernede
Tu stiriyê nav gulan î
Li derve tu gelek geş î
Tu tev çeleng û tev heş î
Bi dîtin tu dûr dibînî
Tu kaniya derd û kîn î
Ev gotina Bedirxan e
Ne ji dil de bi ziman e
bo xatûna li gundan e
Çê zanim ku ew zeman e
1993
ŞÎNGERANDINA CÎGERXWÎN
Gurmista lêde Şemsedînê Nehrî
Hevalê te ha li pey te tim digrî
Goristanê de burkan û tim girî
Cîgerxwîno tu her tim di nav me da
Porê te sipî bû xwe dan te ji dil
Heyran karê te,barê te dan ser mil
Evîndara te ji me re bûye kil
Tu tim di nav me de rengê sermeda
Deşta Dekşûriyan çol û beyaran
Kanî Siweyd kanî Şaria Suryan
Serê xwe me tim dida ber hev heyran
Tu tim di nav me de rengê sermeda
Eger roja te ber ava çû Seyda
Xeyala te jîna me bû di mey da
Evîndara te hesretkêş li benda
Mirina te xan û mal wêran tev da
Buhar hatî bi gul û fil û gulşen
Sêwî man e Naz û tev keça Rewşen
Diyariya te di dilan de herdem
Tu tim di nav me de rengê sermeda
Bedirxanê Hamêd tim dike qêrîn
Kaxeza dilê xwe bi xwe biçirîn
Bi hesreta te em giş man dilbirîn
Tu tim di nav me de rengê sermeda
1985
ARAMGEHA HUNERMENDAN
Bila belav bibe mij û dûman e
Dilê min perwaz kir mîna teyran e
Ev dîlan, govend, bazdan û seyran e
Dostaniya Efrîn, Sirûc û Koban e
Di Burca Belek Cizîra botan e
Ji Helebê heya welat wetan e
Li kolana Tişrîn bogra Şîhan e
Aramgeha şaîr û hunermendan e
Felek jî bi min re neyar bû ahî
Şiyia şewitî bi deng û şahî
Dil êsîr belê feda û tebahî
Dîsa pêlên behrê wek dil hildahî
Elî Ebdurhmanû Eskerê Boyîk
Qenatê Kurdo, Tosin gul û kulîk
Govenda hozan şaîr fen gir û hûrîk
Mala Naza Xelê li me bû xwed . 1993
EVÎNDAR IM
Ne baxî me ne neyar im
Di payîzê evîndar im
Li ber ava çemê Dicle
Ba û baran û diyarî
Mîna kulîk gul û reyhan
Li ser serê te dibarî
Çemê Dicle ah û zarî
Burca Belek li vî alî
Dar û zinar giş dinalî
Ne baxî me ne neyar im
Ez şaî’r û evîndar im
Xortan girt govend û dîlan
Gazî kirin mina pêlan
Êndîwar bi nav û nîşan
Li ber dilê min bêgûman
Ava Dicle û ronahî
Silav dan wan çep û rast e
Gul belav bûn dest bi dest e
Ne girî ma ne jî ahî
Dinê tev de şad û manî 1972
CANA MIN
Evîn behr e hizir ke
Xwe nede nav pêlan tu
Evîn behr e hizir ke
Bi jehr e wek gulan tu
Du zivistan sê havîn
Ger ken kêm bû pir nalîn
Baqil bûm ez tim jî dîn
Bi jehr e wek gulan tu
Dilbirîn im dikalim
Feqîr im ez bêhal im
Pir sal im lê ne kal im
Bi jehr e wek gulan tu
Çavên te xeyala min
Çi can e tu cana min
Jiyan û tev jana min
Bi jehr e wek gulan tu
Îşev şeva hicranê
Welî sivik giranê
Dilê min da kî zanê
Bi jehr e wek gulan tu
1989
EZ BAŞÛQ IM
Tu carek din min nabînê
Ger kom bibe xelkê dinê
Gunehê min gelek gunê
Zêr û zîv jî bextan nînê
Pir bi fikr û pir bi xem im
Ez ne gul im belê çem im
Bargiran im pir bi hem im
Ez ne dehr im belê dem im
Bedirxan im serbilind im
Bi bajar û ez bi gund dim
Ez Başûq im ne ez kund im
Dilpaqij im ne bi kîn im
1989
EZ ŞAÎRÊ KURD IM
Dilo binivisîn bi xêzên zêrîn
Ji agirê tarîxa gelê mizgîn
Pirtûk elfebê û dîroka şêrîn
Şaîrê Kurd û Kurdistan im bêgûman
Feqiyê Teyran dide xwe perwaze
Hafêz bi qêrîn û hawar û saz e
Goran jî keserkêşê bi awaz e
Bedirxan ji evînê bi niyaz e
Acûna nû welatekî kevnar e
Tirba min jî li min tim seq û sar e
Dilê min jî tim evîn û buhar e
Xwe çedikim bi gaz û zarezar e
Ev dunya derewîn e bê evîn e
Rojek jê xweş rojek tê de nalîn e
4 6 1994
BIRATÎ DERMAN E
Ev welatê dê û bavan
Ji rojhilat heya avan
Niha rabû ji van xewan
Bi biratî me dît derman
Rê aşîkar pez bêşivan
Kurdino wer guh bi min din
Karker, cotkar dest bi hevdin
Rojên werin gelek rind in
Doza dijim pîs e berdin
Rê aşikar li pêş çavan
Bi biratî me dît derman
Karkerên Tirk, Ereb, Îran
Dest bi me din mîna dostan
Em biçînin bax û bîstan
Rê aşîkar li pêş çavan
1991
SEYRANEK LI WELAT
Dilo xwediyê gulistana rengîn
Were ba min bide şabûn û mizgîn
Şahê evînê li dil bûye mêvan
Dilê xemgîn ji te re bûye qurban
Di nav buhara zîz bi nav û deng e
Dicle, Firat û Xabûr gul û reng e
Nivîna çeleng bi min ser û sîng e
Tu serdar û xoban Efrîn û Botan
Dilê xemgîn dike hêvî cana min
Wer carekê bi çav silav bide min
Tu can û xan û hem jîn û şana min
Bi qurbana te be Bîngol û Şirwan
Guhê Cûdî, Sîpan û Ararat e
Evîna te welat û ceng xebat e
Serê “şaîr” bo te qurban û xebat e
Tu Incîl û Tewrat, ayet û Qiran
Bedirxano bike qêrîn û gazî
Evîna te sembol û serfiraz î
Evîndara te bi reng û bi naz î
Qurbanên te Xanî, Gencewî, Goran
MALA BAVÊ MIN
Mala bavê min bi kilav û kursî
Mala bavê min bi dar û bi sersî
Ez bêqesr û bêmal im evîndar im
Feqîr im li eslê min qet nepirsî
Evîndar im bêşuxl û hem bêkar im
Şaîr im geh dikenim û geh dinalim
Tu can û çelengî ez bi sal kal im
Lê darek pir bilind im û bi sersî
Xulxula Ferat, Dicle û Efrîn e
Zanim gunê me evîndara kîn e
Dilê min te bi tiliyê distîne
Ez ne gur im qet ji min tu netirsî
Kurdistan fereye bilind navdeng e
Li ser çiyayê Cûdî qal û ceng e
Welatê min zevî newel û şeng e
Çol û çiyan bajar û gund û Xursî
Te da min buhar havîn û zivistan
Min bo te nivisand kilam û dastan
Te dilê min qopirand ji min sitand
Ezê bidim te dil giyan, ne tirsî
Ne Yêlmez im ne jî Qenatê Kurd im
Ne Cîgerxwîn im lê bi kul û derd im
Ji bo welêt canê şêrîn bi serdim
Singê te buhşta min e qet ne hebsî
Bedirxan im dildar im hêvîdar im
Ne dewlemend im lê gundî û zar im
Dildînamît im û tev pêt û ar im
Were ser sîngê min û tu vehesî
Tu çelengî şepal, şox û şêrînî
Nizanim duristî lê derewînî
Nizanim hezdikî lê dil bi kînî
Tu gawirî, Muslimanî çi kesî?
ŞEVA XEYIDANDINÊ
Dilo were îro çima xerabat î!
Awirên reş li ser dêman hilnehatî
Dilo were xeber bide çi nalîn e
Ma kî mirî xeber min de girî şîn e
Dil gote min: kanî hêv, roj kuve çûne
Keser kişand dil min re got: ma li şûn e
Dilo were xeber min de ew kuve çû
Mame wek kund xerabat im ew kude çû
Dil dinale qêrîn fîxan go: Hamêdo
Ew çû bi ba, bi baran re lo Hamêdo
Sal zalim bû ro reş tarî ew pir birîn
Tu “şaîr” bi kar û xebat ew pir şêrîn
Nerm û nazik, tu zinarî lawê bayî
Tu berda çû, venagerî li wî bayî
Kela bendî, tu sed salî zarî zarî
Bedirxano her binalîn zarî zarî
1992
ŞAHIYA XORTAN
Qîz û kal û jin û xort
Hûn belav bikin pertûkan
Bi pelên zêrîn
Şa bibin negrîn
Roja felat ew nu hatî
Bi ronahî şa dihatî
Ferhad û Xusro
Şêrîn û keykwîs
Laleş û zenadevista
Bedirxano belav bike
Gula bi gurz û desta
1990 HELEB
ROJHILAT
Buhar e rengîn e bi gul û evîn e
Sînorê dilê min wek çemê Efrîn e
Serekê dilbirînan yek Mem yek zîn e
Bi dostanî em ava bikin welat e
Ruyê te çeleng e Hemrîn û Sîpan e
Li dor me civata keçan û xortan e
Tu Zîna zîndan î kulîka Botan e
Evîndara şaîr ji zozanan hate
Çavên te deryaye mîna behra Wan e
Buhar e, seyran e, govend û dîlan e
Bo Cîgerxîn û Yêlmez me can qurban e
Lêvên tenik dibin sînorê welat e
Bayê evîna yarê bayekî dîn e
Ma yar çiye? Ji bilî buhuşt û jîn e
Dojeh e û firqet e, îman û dîn e
Dil xweşiye û tev hicret û xebat e
1990
HEZEYANEK
Îro di deryaya çavên te da me
Dilê xemgîn te dûr kir û berdame
Di şar û gundê te de beg, geda me
Wer şa bike dil ez li benda te me
Ger tu hatî mîna ew mîrê mewt e
Gunehê min tune ye mirin rûmet e
Firat û Dicle me evîna şet e
Giyan û dil bes bi te re rihat e
Por zêrîn e çav şêrîn e lê dîn e
Nizam çima ew ji min tim bi kîn e
Hembêza min ji te re tim zemîn e
Wer serê xwe li ser singê min dine
Payîz û buhar e Bedirxan î tu
Sal çiqas bibihore tim xort î tu
Xweş endam e ji bo eşq û şah î tu
Di şeva tarî de kehkeşan î tu
1994
KEÇÊ ŞEV E
Keçê şev e ewr û tav in
Baran barî hûr hûr lêkir
Erdê bîn da gul pişkuvîn
Ev rengê sor ruyê te ye
Buhar hatî gul sor bûne
Kulên min jî tev rabûne
Dibim gelê birîn dil e
Bi xem gilî ji te dûr im
Dengê avê ji dûr ve tê
Bilbil şil bû avê lêkir
Anîn bîrê rojên ciwan
Gava welat me ji bîr kir
Hat bi rêve boyîk sêvê
Dest daye min şekir lêvê
XERÎB WELATO
Tu ne xwarin e goşt û hestî pelxwîn e
Meydana şoreşê ye hem jî Lênîn e
Hezkirina neyaran bi huqd û kîn e
Xoşk û dê bav û bira Nazim û Qenat
Xezna Qarûn Cisrê Roman û Cizîrî
Ne şah û geda lê zengîn û beg û mîr
Bazara dil û gula Bîngol û hewlêr
Ne tu tê firotin ne jî ez tim kirîn
Bedirxano tu bike qêrîn û zarî
Xerîb welato surgino hem firarî
Kesek tune ye vemirîne vî arî
Binal binal heyv çû ava ey rojhilat
Xerîb welato
11 5 1990
SERGOVENDÎ
Li hawhawa şivana
Li dengê bilûrvana
Li serê ça û mêrga
Def û zurne dîlan e
Kes ne xemgîn gî şa ne
Li serê ça û mêrga
Sergovend î dengbêj im
Hiş çû ez gelek gêj im
Li serê ça û mêrga
Simêl zer im çavreşê
Rû li kenê rûgeşê
Li serê ça û mêrga
Heleb
EV DUNYA
Dilo jaro ev duniya
Rojek zîz e rojek tarî
Rojek siwar rojek peya
Radibore ah û zarî
Kanî Mem û Zîna Zêndan
Siyamend û Xeca Maman
Gulbeyaz Menca Heciyan
Mîna gulan giş diborî
Dil xemgîn e şeva reş e
Tu bi girî gel jî geş e
Rabe raze set bû şeş e
Dunya germ e te tim sarî
Dilo jaro xemgîn nebe
Bi boya reş rengîn nebe
Ji vê qehrê gergîn nebe
Şoreşgero tu heval î
Dilo jaro rabe ser xwe
Xebat bike xeman ne xwe
Ax nareve ew tim ax e
Ê vegerî bi kemal e
Pêntegon û şahê Êran
Wana bela j me re dînan
Ne rast bû ew rojên şeran
Wan re îro şer helal e
1985 HELEB
GOTINA ŞAÎR
Buhar rengîn havîn zengîn
Dil şadî bû dil ne xemgîn
Roj derbas bûn bi ken geşî
Dilzar nebûm ne ti êşî
Bi dilpakî me dest dan hev
Bê derewîn bê vir û rev
Ji bo doza hezar sala
Min fîda kir milk û mala
Sêwiyê dil ew sîh sala
Gerîm xerb û şerq şemala
Gund bi gund û bajar bajar
Min gerand ev dilê pir jar
Bê aramî tim sergerdan
Geh mirî geh bi can bêcan
Li ser pêlên jîna zalim
Heya îro bi qîl û qal im
Dilo jaro qet nenale
Felek kes ra ne heval e
Ne bêj îro sar û germ e
Evîn ar e evîn şerm e
Li deryayê çare nabe
Bi dunyayê qet şa nabe
Encama xwe zivistan e
Bêjehr nabe gulistan e
Rojhilat im dayê kur e
Bawer neke rê pir dûr e
Evîn jan e ne buhuşt e
Armanc dûr e tu ne gîşte
Berde bila xelk bikene
Îro şûnde girî şîn e
Xeman nexwe bêgul bû tu
Fîxan bike bilbil bû tû
Şaîr dengbêj bêkul nabin
Berde bila dijmin şa bin
Dest jê bikşîn nav hevala
Bîrke dinê meh û sala
Tu nazikê vê dehrê be
Ezab dan te bi herhebe
1994
KEÇA SÊWÎ
Ez sêwî me bêxudan im
Ez bi te re can bi can im
Bi deng û nav tev bi şan im
Min pir hez kir wer xelas ke
Bi girî şîn bi kul birîn
Buhar çû hat germ û havîn
Zivistan sar şev bi nalîn
Min pir hez kir wer xelas ke
Min dil da te wan dil neda
Min hezkir te wan dil neda
Li min ket berq, birûsk qeda
Min pir hez kir wer xelas ke
Serbilind im nav hevala
Ez guh nadim qesr û mala
Rindbûna min li min bela
Min pir hez kir wer xelas ke
Heyrano tu nexwe xeme
Dil agir im çav bala me
Sîngfereh me mîna çem e
Min pir hez kir wer xelas ke
Welatê min Kurdistan e
Wek dilê min zivistan e
Keçên Kurdan bindastan e
Min pir hez kir wer xelas ke
Ez şêrîn im mîna Zînê
Dil hezkirî bi evînê
Xelasek jî çima nînê
Min pir hez kir wer xelas ke
Ez Xec im tu Siyamend î
Ne azad im dest bi bendî
Min re xebat riya rind î
Min pir hez kir wer xelas ke
Berdirxano guh bi min de
Dilşadiyê tu bi min de
Îro yekbûn gelek rind e
Min pir hez kir wer xelas ke
1977
ŞIFA DILÊ XIZAN
Li deryayê dilê xizan
Pêlan da ser pêlan hilda
Ne deşt bû ew ne jî zozan
Îman û dîn bû di dil da
Mehe çû hat mîna ava
Hêv sitêrka hemû şeva
Bira, xayîng, dê û bava
Barê giran li ser mil da
Kişand ew pir derd û bela
Gulek bû ew dest bilbila
Welî çikim umrê gula
Kinik dibe di dinê da
Ji qêrîna aşiqan da
Ji des têr û başûqan da
Hiş winda kir dil şikanda
Hemû êşek ma di dil da
Ket pê xeyal derewîna
Serî da ber gurên dîna
Guh neda qet girî şîna
Bû gulek reş pêş bilbil da
Bedirxano her bigere
Dewra dinê ser bi sere
Nebe dûvçilk lê bib sere
Ew şifa jehr ma di dilda
1992
BIRÎNDAR IM
Li bejna te dinêrim ez
Birîdarê te me hergez
Dinêrim ez evîndar im
Şahînşahê nalîndar im
Were carek bide derman
Nirîna te mîna ferman
Tu xwînxwarî, ka dilê min
Tu guhdarî ka gula min
Şêrîn kenê were cem min
Silavekê bide li min
Dilşad bike dilê xwînî
Dibêjin tim tu evînî
Jiyan îro bi te geş e
Gunehkar û tim serxweş e
Belav bike gul û sêvan
Hemû derdan bike derman
Pir nexwaş im can bi min de
Duxtur tune vira gund e
Li ber derya ez û te va
Ji berî roj herê ava
Lêvan dînim li ser lêvan
Ez Dahak im tu jî Kawa
HELEB 23 3 1993
DILÊ ŞAÎR
Jehra Beko jehra mara
Xeber didin li neyara
Dilê “şaîr” di nav ara
Xelasek dûr ronya çava
Tu ne Zîna Kurd û Kurdan
Tu serxoşî tim sergerdan
Rojekê tu bibe poşman
Xelasek dûr ronya çava
Xeca maman derewînî
Ger tu rindî lê ne Zînî
Te dil kuştî girî şînî
Xelasek dûr ronya çava
1986
CEJNA NEWROZÊ
Ne berf tê ye ne baran e
Ev sermaye mij dûman e
Ev buhar e bêgûman e
Rabin îro cejna me ye
Buhar û sersala me ye
Sosyalîstî riya me ye
Gulên me giş sor in xwîne
Dilbirîn û tim xemgîn e
Çav bi hêstir girî şîn e
Rabin îro cejna me ye
Buhar û sersala me ye
Sosyalîstî riya me ye
Ma çima dil şadî nabe
Heya milet xew ranabe
Şora Kurdan tev yek nabe
Rabin îro cejna me ye
Buhar û sersala me ye
Sosyalîstî riya me ye
Mîna çeman xwîna Kurdan
Dirjî erdê bi sed salan
Şoreş hate nexin xeman
Rabin îro cejna me ye
Buhar û sersala me ye
Sosyalîstî riya me ye
Karkir cotkar keç û xortan
Efrîn Kerkûk Şîraz Botan
Dest bidin hev bi dil û can
Rabin îro cejna me ye
Buhar û sersala me ye
Sosyalîstî riya me ye
Bi kesan re em ne yar in
Em jî insan maf dixwazin
Ji bo çi em derbederin
Rabin îro cejna me ye
Buhar û sersala me ye
Sosyalîstî riya me ye
1990
JI BO DIYARIYA YARÊ
Ger tu xwediyê porê zêrîn
Ez xwediyê dilê xwînî me
Ger tu kelayek evînê yî
Ez jî xwediyê dûrbûnê me
Ger tu dilşikestî bi kîn e
Dilê min jî xwediyê jîn e
Serê xwe ser sîngê min dîn e
Kî rast e û kî derewîn e
Bêkes im xwediyê gund şar im
Dengbêj birîndar xebatkar im
Zivistana germ havîna sar im
Hişîn û kulîk sert û xwar im
Hay û hoye û deng û saz e
Qêrîn û bangîn li awaz e
Bi xame û lîsk tev bi saz e
Ne miriye dil pir bi naz e
Eger tu heyva rojhilat î
Ez jî çem û derya xebat im
Çi bû, carekê min mêzeke
Şaîr Dicle Xabûr Firat e
Bedirxano wer neke qêrîn
Ger tu Ferhadî ez im şêrîn
Ma dê çi bike şîn û girîn
Pir kirin derman û felat e 2 2 1981
JI PÎREKEK PÊŞENG Û HUNERMEND RE
Ji N.X. re
Evîna te cejin mîna cenga xwînî bû
Berxudana min Sîpan û xelat şînî bû
Dîwar bû ji zinarê re huqd û kînê bû
Dîse jî dibêjim te, wer tu cana minî
Tu serdarî û namdarî di nav xoban de
Sitêrk û heyvî ronahiya asîman de
Şahînşaha çeleng î di dem û zeman de
Perwaz bike tu teyr û tev şahîna minî
Welatê min dûr bû û te jî çand ronahî
Îro hozanên zana bi helbestan şahî
Hin jê ressam in û hunermendên îlahî
Te îlham da wana belê tu şana min î
Ji Roksana û vir de tu jî dibû winda
Em pir li te digerîn li her şar û gunda
Lê tu bilbila Kurda ye ji îro şûnda
Dê, pîrek û zana him tu pêşenga min î
Te belav kir rist û mûzîk li nav vî gelî
Te rakir cehaletî reşî ji nav gelî
Rê dûz bû ji milet re nema ça û gelî
Tu welat î rêzan î û hem dîna min î
Sebat 1995 Heleb
MIRIN
Mirin li nav agir pêt û dûman e
Birûsk nalîn e kalîn û giriye
Xwîna sor û tev zulm û zorî li me
Birînên me di cîger de kelî ne
Dimîne..
Ditîne..
Mirin heye sar e hêdî hêdiye
Ne xort e û ne jî merd e gidiye
Ji sîng dernayê êşek û giliye
Dêmîşbûn em berxwadan ne helî ne
Dimîne..
Ditîne..
Mirin buhuşt e pir li rê dinirin
Acizbûn ji jînê li ber bakûr in
Tazî ne birçî ne serma difirin
Ne hestî mane ne goşt, jev şelî ne
Dimîne..
Ditîne..
Mirin heye xort, mirin heye dîn e
Ma kî naxwaze mirinê nebîne
Dimîne..
Ditîne..
1988
RÊKA RAST
Firat Dicle nalenal e
Bayê kur e kalekal e
Me xebat kir çardeh sal e
Ew xebat jî bû xeyal e
Geliyên xwîn guhên hestî
Bi badan û bi helestî
Bi çavkûrî dilşikestî
Welat çû ji dest me lal e
Ji rojhilat heya Koba
Me guh neda ti ehbaba
Em ne gerîn rêk û derba
Xêrî Tehran û Gelala
Bi hezaran yetîm şehîd
Mûhacir û gelek egîd
Erzan çûne mîna Seyîd
Serek îro kerr û lal e
1976
KELEŞ
Di buhara dil de evîndar bûm ez
Evîn qet nayê bîra min di hergez
Şev û roja jînê zivistan bû lez
Di ronahiya dil namirim jîn im
Şeva min tarî bû bi gul û nêrgiz
Dilê min te dizî tu keleş û diz
Evîndarê te pir in bikar, karsiz
Hiş te ji min birî bêhiş û dîn im
Tu xezala çol û deşt li dûzê ye
Bejna zirav çavreş mil bi xozê ye
Gula ser xwara berxa li kozê ye
Ne baqil im bêhiş im û pir dîn im
1981
WERE DILO
Were dilo jaro tu ne Sîpan û Ararat e
Hergez tu jî di xew de ye ev ne jîna xebat e
Mêze bike li dora xwe kes ne maye dest bi bend
Belengaz in serfiraz in ne ebîd in kela bend
Welatê te bin lingaye keç û zarok tazî ne
Hinek surgin, birçî û bin zulmê gur û bazî ne
Ji dest cewrê ji dest kîn û nerastiyê dinalin
Xort nemane nav baxan pir sal in û hemû kal in
Bawer im ger em rabin ser xwe asan e ji mêra
Hemû dijwar û xebat e guh bide şerê mêra
Tu welat e eger min da qelengê te bêguman
Dil e, mizgîn e, xilat e li ciyê Xeca maman
Siyamend im û Xusro me li cengan Rustamê zal
Çû ji dunyê sitûxwarî rastiye ne qîl û qal
Kurdo rabe ser xwe bese hembera te temsîl e
Ne pelên hişk in û te ji destê xwe dida gul e
Bedirxano xwedî jano bîn serê xwe hişê xwe
Mirovê egîd têr e qirqê sifra xelkê naxwe
1985
DILÊ HELBESTVAN
Min alîkî xwe daye çê
Alîkî xwe daye behrê
Alîk çem e yek zinar e
Alîk jî behr e yek zar e
Dil perwz dike wek teyr e
Dicle û çayê Bêxêr e
Bextê min havîn û payîz
Heval û dê xort kek û qîz
Vaye zivistan û buhar
Jiyanek nuh yek jî kevnar
Bax û bîstan çawîr û rez
Şêrîn xweş, tirş talî û mez
Tu bextê minî bêguman
Agirî û Sîpan dûman
Li Beyazîd gora Xanî
Dilê min jî evîn danî
Bindest mane çem û bîstan
Çol û leylan şûn gulistan
Dilo jaro tu dinalî
cihê teng ji ber vê halî
1990
ZAROKÊN SÊWÎ
Zerok sêwî mal xirabo
Piran kir şîn lê yek şa bû
Ev şahî ye ne jî şa bû
Tu mucrima vî miletî
Ji Xorizê heya Dîlman
Tevan dabû di nav xortan
Tu bûbû Zîn gola botan
Tu mucrima vî miletî
Miletê kurd ser bilind e
Çi li bajar çi li gund e
Keçik û jin pîr û merd e
Tu mucrima vî miletî
Tu bû lawkê Sêvek vêr e
Tu digerî li her der e
Da bizanî şerm e j te re
Tu mucrima vî miletî
1975 Heleb
DIYARIYA DUXTOR NÛRÎ DÊRSIMÎ
Ma çima ez nizanim şev tarî ye dil xemgîn e
bayê kur dîsa dîn e ne geş e bêmizgîn e
Xemilandîne ev çiyan bi kulîkên kesk û sor
Dil şikestî rêzbûne saf bi saf û qor bi qor
Bêsîleh û bêçek in welî xort in gelek şêr
Di dîwana mirinê de destgirtîne jin û mêr
Mêvanekî pir mezin hatî ji hêla Dêrsim
Ji can û dil de digot li halê Kurd bipirsim
Lê çima nizanim ev bêdeng û bêlivandin
Diyariya şoreşê ji rojava re dişandin
Kanî dengê Dicle, Firat û Dêrsim qet nayê
Çima bi girî ne nalenal e berê xwe dane derya yê
Zivistana firqatê dor me sitand qêrîn e
Zanayên Kurd ji dil de bi hesret û girî ne
Belê ev rêber bû li ser rêça wî me sûnd xwar
Bax û bîstan şiqin dan vebûye rengê buhar
Bi yekbûn û evîn em ala wî hilînin
Xwandevan û zana qor bigrin gulan biçînin
Serbilind e ev Dêrsim çiraxa xwe Nûrî ye
Ferîde xûşka hemû Kurdan e Horî ye
Dîna ser sîngê Duxtor ji axa dê bavan
Ji axa Sîwas û Mûş, Amad Bedlîs û Wan
Dibarin hêstir ji çavan ser erdê mîna baran
Şadiye rûyê Duxtor nêzîk e bi sûnd û peyman
Bedirxano bilbilo îro dema fîxan e
Rake dengê welêt ser gora bazê duxan e
Bibêje tu her bijî Kurdê Kurdistan bijî
Roja îro şewqa xwe da nav goristana her bijî
DIYARIYA ŞEHÎDEKÎ – SEYÊD-
Rabû Xurşîd ji xewê ranebû çima Seyêd
Welat nalenal e di xew de mane egîd
Kanî Bîngol ka Şivan kanî qerar û peyman
Navê te jî ey Seyêd ket şehnama şehîdan
Îro rabe ji xewê hêlehêla xortan e
Di qişla de nema kes hemû çûne zozan e
Rengê xwîn û deng topan birîndar in dinlalin
Kanî rêhber qumandan dest û zendan vemalin
Nûrê bidin xebatê bi xwîn bigîn felatê
Bi rindî û dostanî em herin vê dewletê
Ev gotinek du sê şor ji bo şehîdê milet
Bo hevala bo seyêd ji kûraniya dil derket
Ji Sîpan de heya Hemrîn Ferat, Dicle û Amed
Ji dest zulmê dinalin Leyl, Mergirêt û Memed
Lê xem nake rez ên me kulîk dane tirî ne
Lumombo û Gîvara çavên me bêgirî ne
Hemû şehîd ên şoreşê hemû xelk ên welata
Qulibandin text û tac hukumdar û sulutata
Ev amûd ên ji mermer sînorên ji polat in
Evan çemên xwînê ne belê ava heyat in
1977
EZ DELALA KURDA ME
Ez delala Kurda me ez bi deng û nav û şan
Destêd xwe bi hevdin hûn li navbera hevalan
Karkerên Ereb û Tirk esîr in li nav Îran
Bi dostanî bi biratî çê bikin hûn welatan
Ez sereka rinda me werin kom bin li dor min
Dest û sera bi yek bin wek kela bin li dor min
Xebat bikin ji dil de dijmin dor xin ji dor min
Ez destgirtiya welat im werin kom bin li dor min
1992
DILÊ XEMGÎN
Zivistanan gulistan im
Ez serdara van dostan im
Mamostaya bin destan im
Welî hergez pêla behran
Tu ronahî şeva tarî
Geh bi ken geh bi zarî
Dilê xemgîn tim digirî
Li ser milan derdê giran
1994
GOTINA PAŞÎN
Were ey dil xerîbo binale îro hicran
Were ey dil binale xerîbo wek şehîdan
Xwîn qirax e evîna çem meraq te re man
Welî serxoş e tu bi jana ziravî sergerdan
Dermanê te tuneye tu burkana can û dil
Were rihmê ey cana tehemul nake ev mil
Jehra evînê keviniya dilê xizan û dîn
Cîhanşahê Kurda me çima tu jî nabe Zîn
Tu pêla derya yî dilovan î bi bilbil ra
Ma çi kir wê ger rûnişt bi can û camêra ra
Ma tu qet nizanî dil, hemû alem esîr in
Evîndar bêguneh in di kevna dil de mirin
Ger tu rast însan e berde qîl qal û cenga
Vê rindê wed’e bike umrê evînê pir teng e
Li tarîka şeva hicran bike gazî binale
Tu qet fedî nake ew hezar û heftsed sal e
Ew welatê Kurdan nabe bêmij û dûman
Tu bilbila şoreşan qurbana hemû rindan
Bes e bes ev xendeye jehr dibarîne dora me
Ma kê fehim kir dilê baz im ne roviyê çola me
Xeyala min Botan î tu Zîn, Xeca maman î
Pîroz be aqilê te tu hevala min a zeman î
Şaîrek te neskirî belê kêmaniya wî sebir
Netirs xuya nake sura te dawî pir ebir
Bedirxano bes e bes welat bi çav dinêre
Ji fecra bawer ke qet Kurdistan rê dinêre
Îlûna 1974
PELÊN GULA MIN
Roja rojhilat daye ser porê min
Hemû roj derin ava li dora min
Bax û baxçên şêrîn şênahî bi gul
Buhara me hatî isal bi gul û ful
Lê xeberdarî dikir dora xwe bi hesrat
Got: pelên gula min diweşî pir bi rûmet
Firqata Yêmaz, Seyda û Qenatê Kurd
Em xizan û feqîr in bêkes û zugurd
Were em noş bikin meya hesretê
Cîger çû Yêlmaz jî carek din netê
1991
DERMAN ÇIYE
Bifirin bilbilino, bifirin ber ve welat
Şevên reş û tarî çûn bi ser ça û rojhilat
Silav bidin yarê, ez xerîb mam vê derê
Sal çûn neçûn, evîn û yar netên dîtin bi gerê
Balefir li ezman gemî derin ser behrê
Basikên me şikestî ne kul û derd ji dil narê
Bi qêrîn û bi nalîn çemên me diherikin
Kîn û huqd bûn zinar qûm li çavan diherikin
Sed sal derbas bûn bi xewn bi dilgirtî xizanî
Bav ji lawê xwe hez nake bira jî bira nizanî
Ev eşîr e xwenedan e beg û axatiye
Tirk çûn Ecem çûn neyar û reşî hilnehatiye
Zana û xwendevan ji nezanan pirtir dijmin in
Belav bûn erdê me ji welat re xêr nîn in
Pîr û kal şêx û melan, çêrok û vir û xorafê
Kevrên reş şaş û xirqe ne, me nagihînin hedefê
Lê em çi bêjin derd derman dixwaze kanî?
Bixwînin dîroka şoreşê bi nav û nîşanî
Zana û rêber bê zat bûn mîna nûra nav milet
Bi zanîn û yekbûn gav gav xet bi xet û ciret
Karkir cotkar û zana dest bidin hev bi îman
Bêderewîn bêneyarî bi dostanî can bi can
Xebat kirin şer kirin dijmin nav xwe kirin der
Ne bi pişdana ikazên kevnarên bêser
Vêtnam û Korya, Koba, Bulgar û Mecer
Îro azad in di nav dewletan de m’uteber
Em ne dijminê kesî ne dixwazin azadî bes
Dixwazin ji hemû miletan re rastî bijînê û nefes
Bi rastiyê bi dostaniyê bi biratîyê Kurd û Ereb
Dest bi hev din bişkînin dijminê xerb
Heya xwîna şehîd û xebatkaran bistînin
Umemiyet û biratiya hemû mileta bi hev bigînin
Ne bindestî, zulm û zalim, ne tazî û ne birçî
Karker û cotkar bê seyêd bijîn her bijî îşcî
1986
ŞÊRÊ WELÊT
Ger te bi rastî hezkirî
welatê Mem û Zînê
bawer bike dest bi bendî
şêrê welêt bi te bigînê
kurd nabe kole bimîne
ji xelkê re har û dîn e
hilîn ji ser milê xwe kîn e
kurd nabe bimîne li şûn e
1990
PIR XEYAL IM
Di Botan de di zozan da
Bi nav û deng serfiraz im
Di Agirî bi Sîpan da
Teyrê hişîn başûq, baz im
Pir xeyal im behra Wan im
Pir birîn im xweş awaz im
Welat welat ez digerim
Geh baqil im derbeder im
Kurd im belê ne Tirk laz im
Wek dizanim ez digazim
1989